Kazimierz żydowski i katolicki - przewodnik po Krakowie

"Ściana płaczu" na cmentarzu Remuh

Kazimierz, miasto lokowane w 1335 roku przez króla Kazimierza Wielkiego, aż do schyłku XVIII wieku był miastem niezależnym, w 1800 roku włączonym do Krakowa. Jego dużą część zamieszkiwała niegdyś diaspora żydowska, która z końcem XV wieku utworzyła autonomiczną dzielnicę Oppidum Judaeorum, którą zwiedzimy z przewodnikiem. Dziś zachowało się po niej  wiele zabytków, szczególnie sakralnych. Centrum żydowskiego miasta stanowiła dzisiejsza ul. Szeroka, wokół której i przy sąsiednich ulicach Żydzi budowali bożnice, założyli cmentarz (kirkut), łaźnię kahalną i rytualną mykwę. Niemal wszystko to przepadło podczas II wojny światowej, kiedy Niemcy wymordowali ludność pochodzenia żydowskiego.

Zwiedzanie z przewodnikiem zaczynamy od ulicy Szerokiej gdzie możemy zwiedzić Starą Synagogę, najstarszą zachowaną bożnicę w Polsce, w której obecnie mieści się oddział Muzeum Historycznego m. Krakowa Dzieje i kultura Żydów. Wewnątrz bożnicy możemy zapoznać się z typowym wyposażeniem żydowskich synagog, jak Bima, Aron Hakodesz, Ner Tamid, Tora, jak również z tradycyjnymi świętami: Szabat, Sukot, Jom Kipur, Chanuka, Purim, Pesach, czy zabytkami rzemiosła artystycznego, oraz przedmiotami związanymi z kultem i obyczajowością żydowską. W tej bożnicy w 1794 roku Tadeusz Kościuszko zapewniał, „że niczego nie pragnie dla siebie, obchodzi go jeno opłakany stan ojczyzny i uszczęśliwienie wszystkich jej mieszkańców, do których i Żydów zalicza”.

Cmentarz Remuh

Przy ulicy Szerokiej mieści się również synagoga Na Górce, synagoga Wolfa Poppera, oraz bożnica Remuh, ufundowana w 1553 roku, nazywana, w odróżnieniu od Starej Synagogi - Nową. Do bożnicy Remuh przylega cmentarz żydowski, jeden z najstarszych w Polsce i w Europie.

Pośrodku ulicy, otoczony niskim murkiem w kształcie menor, znajduje się niewielki prostokąt, będący według tradycji dawnym cmentarzem żydowskim, nieopodal którego znajduje się budynek dawnej łaźni rytualnej dla mężczyzn i kobiet, tzw. mykwa.

Opuszczając ulicę Szeroką udajemy się za przewodnikiem na ul. Józefa, przy której zachowała się synagoga Wysoka z salą modlitewną na pierwszym piętrze, by odciąć się od gwaru ulicznego.

Przy ul. Jakuba znajduje się największa z zachowanych synagog w getcie żydowskim – synagoga Izaaka, nazywana potocznie synagogą Ajzyka, przy budowie której pracował prawdopodobnie sam Jan Trevano. Optycznie ul. Jakuba zamyka bożnica Kupa, nazwa której wzięła się od słowa kasa, czyli kupa w języku hebrajskim, gdyż synagogę ufundowała właśnie kasa kahału.

Kościół śś Katarzyny i Małgorzaty

W pobliżu wznosi się neoromańska synagoga Tempel, wzniesiona wg. projektu Ignacego Hercoka dla żydów postępowych, chociaż po wojnie w bożnicy tej modlili się również ortodoksyjni Żydzi, dla których wprowadzono do wnętrza bimę.

Zapraszam na wspólne zwiedzanie Kazimierza - Przewodnik po Krakowie - Aneta Dziedzic-Lis